Ca dao Bắc Giang

(*) Ải Lao: Còn gọi là Sơn Lao thuộc xã Ngọc Sơn, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Trước thế kỷ 19 là xã Sơn Lao thuộc tổng Sơn Giao, huyện Hiệp Hòa, phủ Bắc Hà, trấn Kinh Bắc.

(*) Ba Xã: Một địa danh thuộc tỉnh Hà Bắc cũ.

(*) Bãi Sậy: Một địa danh lịch sử tại tỉnh Hưng Yên. Dưới thời Tự Đức, từ năm 1863 đến 1886, đê Văn Giang vỡ 18 lần. Cả một vùng rộng lớn Khoái Châu, Văn Giang, một phần Yên Mỹ, một phần Mỹ Hào, nước ngập mênh mông. Nhân dân trong vùng vừa chết đói, vừa ly tán đi nơi khác, làng xóm, đồng ruộng phì nhiêu thành bãi lau sậy, có chỗ cao tới ba thước, do đó, mới có tên gọi là Bãi Sậy. Bãi Sậy là một trong những trung tâm chống Pháp lớn nhất vào cuối thế kỷ XIX. Nơi đây đã nổ ra cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy, một trong các cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương, vào cuối thế kỉ 19 do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo.

(*) Bến Cáu: Thuộc làng Hương Tảo, xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Cảnh Thụy: Làng thuộc xã Cảnh Thụy, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, xưa dân thường làm nghề buôn bán, nhất là buôn bán tơ.

(*) Chùa Bổ Đà: Còn được gọi là chùa Bổ, chùa Tam Giáo, là một trong những ngôi chùa độc đáo nhất miền đất Kinh Bắc, là Trung tâm Phật giáo lớn của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử. Chùa toạ lạc trên ngọn núi Phượng Hoàng (Bổ Đà sơn), phía Bắc dòng sông Cầu, thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

(*) Chùa Kim Tràng: Thuộc xã Việt Lập, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, là ngôi chùa tổ lớn thứ ba của vùng Bắc Giang.

(*) Chùa Quỳnh Lâm: Là một ngôi chùa cổ nổi tiếng thuộc phường Tràng An, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, thuộc phạm vi Khu di tích nhà Trần ở Đông Triều. Đây là một trong những trung tâm giáo hội Trúc Lâm thời Trần.

(*) Chùa Vĩnh Nghiêm: Còn được gọi là chùa Đức La, thuộc thôn Quốc Khánh, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Đây được coi là chốn tổ của thiền phái Trúc Lâm, là trường đại học Phật giáo đầu tiên ở Việt Nam và là trung tâm Phật giáo thời Trần.

(*) Chùa Yên Tử: Là một quần thể di tích nằm trên núi Yên Tử, phía Tây Bắc của thị xã Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Quần thể Yên Tử bao gồm 10 ngôi chùa, trong đó tiêu biểu nhất là chùa Đồng, ngự trị trên đỉnh núi ở độ cao 1068m so với mực nước biển. Chùa Yên Tử có hàng trăm am, tháp mộ các thiền sư, tượng đá thiên tạo, bia phật. Đây là nơi phát tích của Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử thời Trần.

(*) Dương Sơn: Làng Dương Sơn thuộc xã Liên Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Làng cách Hòa Làng một quả đồi, cùng nổi tiếng về tài nói khoác.

(*) Đầu Ruồi: Còn gọi là làng Phấn Lôi Núi, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Đền Lải: Ngôi đền nay thuộc xã Thượng Lan, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

(*) Đồng Cáu: Thuộc làng Hương Tảo, xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, là nơi nhiều đồng ruộng, bờ bãi, thuận lợi cho việc cày cấy, trồng hoa màu.

(*) Đông Loan: Làng Đông Loan thuộc xã Lãng Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Làng được mệnh danh là "làng nói tức", nơi người dân có thể nói tức để chọc cười bất kể lúc nào, bất kể người nào.

(*) Hà Liễu: Làng thuộc xã Tân Liễu, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Hang Chàm: Thuộc xã Tân Liễu, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Hào mục: người có thế lực ở làng xã, thời phong kiến.

(*) Hòa Làng: Làng Hòa Làng thuộc xã Phúc Hòa, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, nổi tiếng về tài nói khoác.

(*) Kẻ Bãi: Tên Nôm của làng Phấn Lôi Hạ, thuộc xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Xưa có nghề trồng dâu nuôi tằm, dệt lụa.

(*) Nham Biền: Tên Nôm là làng Kem, thuộc xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Kha Lý:Tên Nôm là Ải Xe, thuộc xã Quảng Minh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Có một thời nơi đây từng là trung tâm buôn bán rất sầm uất, dân cư giàu có nổi tiếng trong vùng.

(*) Làng Am: Làng Khánh Am thuộc xã Tân Liễu, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Lão Hộ: Làng thuộc huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, có nghề trồng chè từ lâu đời.

(*) Mật Ninh: Làng còn gọi là Dật Ninh, tên Nôm gọi làng Nếnh, thuộc xã Quảng Minh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

(*) Nội Hoàng: Nội Hoàng xưa kia là một làng nhất thôn nhất xã, thuộc huyện Yên Dũng, được đánh giá là một trong những ngôi làng cổ của tỉnh Bắc Giang. Cách thành phố Bắc Giang 5km về phía Nam, làng Nội Hoàng nằm giữa hai sườn Bắc và Nam của dãy núi Nham Biền nơi có dòng sông Thương và sông Cầu thơ mộng xuôi về phía Lục Đầu. Ở đây còn bảo lưu được nhiều nét văn hoá, phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp, thể hiện qua nhiều hình thức: các công trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng, các lễ hội, truyền thuyết, các trò chơi dân gian. Người Nội Hoàng vẫn giữ được nếp sống truyền thống, của một làng quê Việt Nam.

(*) Ba Vì: Dãy núi đất và đá vôi lớn trải trên một phạm vi rộng chừng 5000 ha ở ba huyện Ba Vì (Hà Nội), Lương Sơn và Kỳ Sơn (Hòa Bình), cách nội thành Hà Nội chừng 60km. Nơi dây gắn liền với sự tích Sơn Tinh - Thủy Tinh.

(*) Nghè Nếnh: Thuộc thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, cách TP Bắc Giang khoảng 13 km về phía Tây Nam, cách thủ đô Hà Nội khoảng 38 km về phía Đông Bắc. Di tích được xây dựng từ thế kỷ 16 - 17 để phụng thờ đức thánh Tam Giang. Đến năm Giáp Dần niên hiệu Đức Nguyên nguyên niên (1674) có người ở xã Như Thiết cùng huyện là Hán Quận công Thân Công Tài làm quan Đô Đốc các xứ Kinh Bắc, Lạng Sơn đã công đức cho địa phương 100 mẫu ruộng, 7 xâu tiền, 700 quan để trùng tu tôn tạo nghè Nếnh. Từ đó nghè Nếnh thờ phối hưởng cả Hán Quận công Thân Công Tài. Tương truyền nghè Nếnh rất linh thiêng và là công trình tín ngưỡng của cả tổng Mật Ninh cho nên lễ hội rất lớn nổi tiếng khắp vùng.

(*) Phấn Lôi: Tên chung chỉ các làng Phấn Lôi Núi, Phấn Lôi Hạ thuộc xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Nơi đây có nghề cắt ràng chặt củi để cung cấp chất đốt cho các lò gốm ở Thổ Hà, Phù Lãng và các lò gạch. Xưa kia con gái làng này có tiếng là xinh đẹp.

(*) Phấn Sở: Làng thuộc xã Đồng Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Phấn Sơn: Làng thuộc xã Tân Liễu, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Phấn Trì: Làng thuộc xã Đồng Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Phù Lãng: Làng Phù Lãng thuộc huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Làng có nghề làm đồ gốm sành truyền thống.

(*) Phủ Xe: Xa Lâu điện (tức điện Xa Lâu) được dân gian quanh vùng quen gọi là Phủ Xe hay miếu vua Bà, di tích nằm ở Phùng ảm, xã Tiền Phong, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Sen Hồ: Làng còn gọi là Liên Hồ, thuộc xã Quảng Minh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Làng cùng với làng Mật Ninh xưa nằm cạnh huyện lị Yên Dũng nên trai gái ở đây ngoài công việc đồng áng còn giỏi nghề buôn bán.

(*) Tư Mại: Làng thuộc huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

(*) Vân Cầu: Làng Vân Cầu thuộc xã Song Vân, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, là nơi có truyền thống làm tương ngon.

(*) Yên Thế: Một huyện thuộc tỉnh Bắc Giang. Nơi đây diễn ra khởi nghĩa Yên Thế kéo dài 30 năm của Hoàng Hoa Thám chống thực dân Pháp (1885-1913).