Hán học danh ngôn

Yên vui, thư nhàn là thứ thuốc độc, không nên quyến luyến ham mê.

Tả Truyện

~*~

Muốn bỏ tính lười thì trước hết đừng sáng dậy trưa; muốn bỏ thói kiêu thì trước hết đừng nhẹ miệng chê cười thiên hạ.

Tăng Quốc Phiên

~*~

Tâm phải cho to để dung nạp những người trong thiên hạ; tâm phải cho rộng để chịu đựng cái hay trong thiên hạ; tâm phải công bằng để bàn việc trong thiên hạ; tâm phải trầm tiềm để xét lý trong thiên hạ; tâm phải vững vàng để chống lại với biến cố trong thiên hạ.

Lã Khôn

~*~

Cây muốn lặng, gió chẳng đừng; con muốn nuôi, cha mẹ đã khuất.

Gia Ngữ

~*~

Người quân tử cử động thận trọng, không sơ suất với ai; dong mạo đoan trang, không thất sắc với ai; ngôn ngữ cẩn thận, không sảy miệng với ai.

Lễ Kỵ

~*~

Vấn tâm không có điều gì đáng thẹn, thì còn lo gì, sợ gì.

Luận Ngữ

~*~

Thấy phải thời theo, có lỗi thời đổi.

Dịch Kinh

~*~

Ngày nay người ta coi hiếu là có thể nuôi cha mẹ, nhưng đến chó, ngựa kia, người ta cũng nuôi, nếu không kính cha mẹ thì có khác gì?

今之孝者,是谓能养。至於犬马,皆能有养,不敬,何以别乎？
Kim chi hiếu giả, thị vị năng dưỡng. Chí ư khuyển mã giai năng hữu dưỡng, bất kính hà dĩ biệt hồ?

Khổng Tử

~*~

Làm thầy thuốc lầm thì giết một người. Làm thầy địa lý lầm thì giết một họ. Làm thầy chính trị lầm thì giết một nước. Làm văn hóa lầm thì giết cả một đời.

Vương Dương Minh

~*~

Đời sống có hạn mà sự học thì vô hạn.

Trang Tử

~*~

Ở nhà phải hiếu thuận với cha mẹ, ra ngoài tôn kính người hơn tuổi, cẩn thận giữ điều tín, gần gũi thân cận với người nhân đức, được như vậy mà còn dư sức thì học tập tri thức nữa.

入则孝, 出则悌，谨而信，汎爱众而亲仁，行有餘力,则以学文。
Nhập tắc hiếu, xuất tắc đễ, cẩn nhi tín, phiếm ái chúng nhi thân nhân, hành hữu dư lực, tắc dĩ học văn.

Khổng Tử

~*~

Người con đại hiếu, suốt đời mến cha mẹ.

Mạnh Tử

~*~

Không thừa thuận để vui lòng cha mẹ, không đáng gọi là người; không cảm động để làm hay cho cha mẹ, không đáng gọi là con.

Mạnh Tử

~*~

Tâm địa trầm tĩnh thì tự nhiên khoan khoái công minh.

Trình Hiệu

~*~

Học cũng có ích như trồng cây: mùa xuân được hoa, mùa thu được quả.

Nhan Thị Gia Huấn

~*~

Tìm cái sâu sắc chớ sa vào cái viển vông, tìm cái lạ thì đừng thành kỳ cục.

Tô Đông Pha

~*~

Đã nuôi cọp thì phải cho nó ăn, nếu không nó ăn thịt mình.

Văn Trung Tử

~*~

Làm quan mà có tính nhàn tản yên vui, công việc tất nhiên trễ nải; làm quan mà đem lòng thương công kế lợi, tâm địa tất nhiên gian tham.

Lã Khôn

~*~

Sĩ phu mà ba ngày không xem sách thì soi gương mặt mũi đáng ghét, nói chuyện nhạt nhẽo khó nghe.

Hoàng Đình Kiên

~*~

Học mà chưa thấy vui thì chưa gọi là học.

Tư Mã Quang

~*~

Ít sắc dục để nuôi tinh, ít lời để nuôi khí, ít tư lự để nuôi thần.

Tuân Sinh Tiên

~*~

Tự khiêm thì người ta càng phục, tự khoe thì người ta càng khinh.

Kinh Viên Tiểu Ngữ

~*~

Người không lo xa tất có nỗi ưu phiền gần.

人无远虑，必有近忧。
Nhân vô viễn lự, tất hữu cận ưu.

Khổng Tử

~*~

Ngồi bàn tiệc đừng ra vẻ anh hùng, vì rượu đã làm cho lắm người gục ngã.

Khổng Tử

~*~

Kẻ lấy thần thế chơi với nhau, thần thế đổ là hết bạn; kẻ lấy của cải chơi với nhau, của cải tan là mất bạn.

Vân Trung Tử

~*~

Ở đời có 3 điều đáng tiếc:
Một là việc hôm nay bỏ qua
Hai là đời này chẳng học
Ba là thân này lỡ hư.

Chu Hi

~*~

Có học vấn mà không có đạo đức thì là người ác; có đạo đức mà không có học vấn thì là người quê.

La Tư Phúc

~*~

Nhà phú quí nên học cách khoan dung, người thông minh nên học thói trung hậu.

Trần Kế Nho

~*~

Kẻ sĩ nhiều người cậy “tài” mà hỏng mất “nết”.

Phùng Diễn

~*~

Học trò trong nước mà không có chí tiết, thì thế nước thoi thóp như người sắp chết.

Tiết Huyên

~*~

Ham đức nhân mà không học, gặp cái xấu che lấp là ngu muội. Thích trí tuệ mà không học, gặp cái xấu là phóng đãng. Trọng chữ tín mà không học, gặp tệ xấu là tổn hại. Ưa tính ngay thẳng mà không học, gặp cái xấu che khuất là nóng nảy. Ham đức dũng mà không học hỏi, gặp thói xấu là phản loạn. Tính cương quyết mà thiếu học hỏi, gặp cái xấu là thành cuồng bạo.

好仁不好学，其蔽也愚；好知不好学，兲蔽也荡；好信不好学，兲蔽也贼；好直不好学，兲蔽也绞；好勇不好学，兲蔽也乱；好刚不好学，兲蔽也狂。
Hiếu nhân bất hiếu học, kỳ tế dã ngu; Hiếu tri bất hiếu học, kỳ tế dã đãng; Hiếu tín bất hiếu học, kỳ tế dã tặc; Hiếu trực bất hiếu học, kỳ tế dã giảo; Hiếu dũng bất hiếu học. Kỳ tế dã loạn; Hiếu cương bất hiếu học, kỳ tế dã cuồng.

Khổng Tử

~*~

Xưa, nay người tầm thường mà bại hoại, đều là vì tính “lười”; người tài giỏi mà bại hoại, đều là vì tính “kiêu”.

Tăng Quốc Phiên

~*~

Một bậc anh hùng cứu nạn, giúp nguy, thì cốt nhất là phải lao tâm, khổ lực.

Tăng Quốc Phiên

~*~

Cha mẹ còn sống, con cái không nên đi xa, nếu đi phải cho cha mẹ biết nơi đến.

父母在，不遠游，游必有方。
Phụ mẫu tại, bất viễn du, du tất hữu phương.

Khổng Tử

~*~

Biết đủ trong cái đủ của mình thì luôn luôn đủ.

Lão Tử

~*~

Tin sách cả, không có sách còn hơn.

Mạnh Tử

~*~

Biết người là khôn, biết mình là sáng.

Lão Tử

~*~

Quân tử gặp cùng khốn thì cố chịu đựng, kẻ tiểu nhân thì phóng túng, làm liều.

君子固穷，小人穷斯滥矣。
Quân tử cố cùng tiểu nhân cùng tư lạm hĩ.

Khổng Tử

~*~

Lời hay làm người ấm hơn vải lụa, lời dở hại người hơn gươm đao.

Tuân Tử

~*~

Nước lấy nhà làm gốc.

Mạnh Tử

~*~

Mềm thắng cứng, yếu thắng mạnh.

Nhu thắng cương, nhược thắng cường.

Lão tử

~*~

Yêu ai, nên biết điều dở của người ấy,
Ghét ai, phải biết điều hay của người ta.

Khổng Tử

~*~

Nếu danh không chính thì lời nói không thuận lí; lời nói không thuận thì sự việc không thành.

名不正则言不顺,言不顺则事不成。
Danh bất chính tắc ngôn bất thuận, ngôn bất thuận tắc sự bất thành.

Khổng Tử

~*~

Ngu độn thì người ta chê cười, thông minh thì người ta ghét và ngờ vực. Thông minh mà biết làm như người ngu mới thật là khôn kín.

Lão Tử

~*~

Đứa nhỏ mà địa vị cao; trí cạn mà mưu việc lớn trước sau cũng gặp họa.

Khổng Tử

~*~

Suốt đời làm việc phải, một câu bạc ác đủ đổ đi tất cả.

Khổng Tử

~*~

Đừng hãm đối phương vào đường cùng. Cùng quẫn ắt làm liều.

Khổng Tử

~*~

Nguồn trong thì dòng nước trong, nguồn đục thì dòng nước đục.

Tuân Tử

~*~

Có sai lầm mà không sửa, đấy mới thật là sai lầm.

过而不改，是谓过矣。
Quá nhi bất cải, thị vị quá hĩ.

Khổng Tử

~*~

Yêu người, người yêu lại; kính người, người kính lại.

Mạnh Tử

~*~

Người chê ta mà chê phải là thầy ta, người khen ta mà khen phải là bạn ta, người nịnh ta là kẻ hại ta.

Tuân Tử

~*~

Dụng nhân như dụng mộc. Chớ vì một vài chỗ mục mà bỏ cả cây lớn.

用人如用木，勿以寸朽棄良材。
Dụng nhân như dụng mộc, vật dĩ thốn hủ khí lương tài.

Ấu Học Quỳnh Lâm

~*~

Những kẻ biết người – đó là kẻ chín chắn.
Những kẻ biết mình – đó là kẻ sáng suốt.
Những kẻ chiến thắng kẻ khác – đó là kẻ có sức mạnh.
Những kẻ chiến thắng bản thân mình – đó là kẻ kiên cường.

Lão Tử

~*~

Ẩn ác dương thiện là bậc thánh; thích thiện ghét ác là bậc hiền; tách bạch thiện ác quá đáng là hạng người thường; điên đảo thiện ác để sướng miệng gièm pha là hạng tiểu nhân hiểm độc.

Khổng Tử

~*~

Nhất định phải ra sức bồi dưỡng, nhưng chớ kỳ vọng vào kết quả, trong lòng không quên, nhưng cũng không thể nóng vội thúc đẩy giúp hoàn thành.

Tất hữu sự yên, nhi vật chính, tâm vật vong, vật trợ trường dã.

Mạnh Tử

~*~

Học cho rộng, hỏi cho kỹ, nghĩ cho cẩn thận, phân biệt cho rõ, làm cho hết sức.

Khổng Tử

~*~

Vật trong thiên hạ chẳng gì mềm bằng nước. Thế mà to vô hạn, sâu vô cùng.

Hoài Nam Tử

~*~

Trong hoạ, phúc thường mọc sẵn. Trong phúc, hoạ thường chờ sẵn.

Hoạ hề phúc chi sở ỷ, Phúc hề hoạ chi sở phục.

Lão Tử

~*~

Có lòng thành thật mà không biết quyền biến cũng là điều dẫn đến nguy vong.

Diêm Thiết Luận

~*~

Người quân tử ta nên thân, song không nên quá chiều mà phụ hoạ. Kẻ tiểu nhân ta nên tránh song, không nên ruồng rẫy như hận thù.

Thân Hàm Quang

~*~

Không gì nghèo bằng thiếu tài. Không gì hèn bằng thiếu trí.

Uông Cách

~*~

Chân thật giả quả ngôn. Hư nguỵ giả đa biện. Chân thật thì ít lời, Gian dối lắm miệng lưỡi.

Lão Tử

~*~

Đường tuy ngắn, không đi không đến. Việc tuy nhỏ không làm không nên.

Tuân Tử

~*~

Lo thắng người thì loạn, lo thắng mình thì yên.

Lão Tử

~*~

Việc không hợp đạo thì một lưng cơm cũng không lấy của ai.

Mạnh Tử

~*~

Tấm gương sáng, bụi bặm chẳng làm dơ được. Tinh thần trong, lòng ham muốn chẳng dính vô được.

Lão Tử

~*~

Quân tử lấy ngôn ngữ mà giáo hóa người, và lấy hành động của mình làm gương để ngăn cấm người. Vì vậy ngôn ngữ phải suy nghĩ kỹ trước sau, hành động phải xét kỹ những chỗ sai sót, như vậy ắt dân sẽ cẩn trọng ở ngôn ngữ và nghiêm túc ở hành động.

君子道人以言而禁人以行，故言必虑其所终，而行必稽其所敝，则民谨于言而慎于行。
Quân tử đạo nhân dĩ ngôn nhi cấm nhân dĩ hành, cố ngôn tất lự kì sở chung, nhi hành tất kê kì sở tệ, tắc dân cẩn vu ngôn nhi thận vu hành.

Khổng tử

~*~

Đạo phụng thờ cha mẹ, đó là gốc của đức.

夫孝, 德之本也。
Phu hiếu, đức chi bổn dã.

Hiếu Kinh

~*~