Amenhotep IV, hay còn được biết tới là Akhenaton, là một vị Pharaoh Ai Cập triều đại thứ 18. Ông được coi là một trong những vị quốc vương đặc biệt nhất trong lịch sử nhân loại,là người đầu tiên đã thay đổi hoàn toàn, dù chỉ trong thời gian ngắn ngủi tôn giáo và văn hóa của cả một quốc gia. "Sống hàng thế kỷ trước vua David, ông viết thánh ca đẹp như quốc vương Judean. Mười ba thế kỷ trước Chúa Jesus, ông giảng và sống bản Phúc âm của tình yêu, tình anh em và sự thật. Hai nghìn năm trước Muhammad, ông đã dạy học thuyết một thần. Ba nghìn năm trước Darwin, ông đã cảm nhận được sự thống nhất trong vạn vật." Nhà sử học J. A. Rogers đã viết về ông.
Akhenaton xuất hiện như là một vị tiên tri của tình yêu vào cái thời mà Ai cập, vương quốc mạnh nhất trên trái đất, đã trở nên suy đồi trong sự thịnh vượng và uy quyền của mình. Ông từ bỏ sự theo đuổi sức mạnh quân sự và hướng người dân về những giá trị tinh thần trong cuộc sống. Thách thức quyền lực của các thầy tế và làm sửng sốt thần dân toàn Ai Cập, Akhenaton đã đưa đất nước theo thuyết một thần, thờ phụng vị thần duy nhất, Aton - vị thần yêu mến tất cả mọi người, mọi quốc gia, mọi dân tộc. Trên suốt đất nước, đền thờ những vị thần truyền thống bị đóng cửa hoặc phá hủy. Tên các vị thần này biến mất khỏi đền đài, lăng mộ, thậm chí cả từ số nhiều "các vị thần" cũng biến mất. Akhenaton thậm chí đã thay tên mình từ Amenhotep, với nghĩa là "Amun hài lòng" thành Akhenaton, với nghĩa là "Người phụng sự thần Aton."
Bên cạnh tôn giáo, Akhenaton cũng đã cách mạng hóa văn học và nghệ thuật Ai Cập cổ đại với những tác phẩm theo chủ nghĩa nhân văn mang tính toàn nhân loại của mình. Ông miêu tả thần Aton như là "người cha của tất cả nhân loại", hoàn toàn khác xa so với vị thần truyền thống, thường được miêu tả như "người chinh phục vĩ đại, nghiền nát con người và buộc họ phải quỳ gối trước cỗ xe chiến mã của Pharaoh."
Thời gian dần trôi, người Ai Cập cổ bắt đầu có dấu hiệu bất mãn với vị Pharaoh của họ. Cống nạp từ bên ngoài suy giảm khi biên giới của vương quốc bị thu hẹp. Những thầy tế trở nên chán nản với vao trò hạn hẹp trong một vương quốc chỉ thờ duy nhất một thần, còn người dân thì mong muốn trở về với những vị thần truyền thống. Tuy vậy, Akhenaton tiếp tục chính sách trị quốc theo chủ nghĩa hòa bình được củng cố bởi tôn giáo một thần cho tới khi ông mất và năm 1362 B.C. Sau khi ông qua đời, Tutankhamun, con rể ông trở thành Pharaoh, và đã đưa Ai Cập trở lại với tôn giáo trước kia. Tên của Akhenaton bị xóa khỏi lăng mộ. Thành phố Akhetaten do ông lập nên bị từ bỏ và sử dụng làm mỏ đá. Ai Cập dần dần quên hẳn sự tồn tại của ông, và lịch sử chỉ biết tới ông rất lâu sau đó nhờ các nghiên cứu hiện đại.
Tuy vậy, có một điều không thể tranh cãi, Akhenaton là một trong những quốc vuơng khác thường nhất thời cổ đại. Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, ông đã thay đổi tôn giáo, văn học, nghệ thuật và thủ đô của vương quốc vĩ đại nhất trên mặt đất thời bấy giờ. Nhìn lại cuộc đời và triều đại mà ông cai trị, chúng ta hoàn toàn có thể nói rằng Akhenaton là vị vua mang tư tưởng cách mạng đầu tiên trong lịch sử loài người.