Ca dao Phú Yên

(*) An Thạch: Ngôi làng thuộc huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Bàu Súng: Ao nước ngọt phía bắc giáp thôn Phú Hòa, phía nam giáp thôn Hòa Đa, và Phú Long, phía đông giáp thôn Giai Sơn, đều thuộc xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Phía tây giáp cánh đồng hẹp ruộng bậc thang tiếp giáp đường hỏa xa. Giữa bàu mọc rất nhiều bông súng trắng và hồng nên người dân đặt tên là Bàu Súng.

(*) Bà Bang: Bến đò thuộc xã Xuân Quang, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

(*) Bình Định: Một tỉnh thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ, hàng trăm năm trước từng là cái nôi của võ cổ truyền Việt Nam.

(*) Cẩm Tú: Một thôn thuộc xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Cù Du: Vào những năm trước năm 1945, tại xã Trường Thịnh, Phủ Tuy Hoà, tỉnh Phú Yên nay thuộc thôn Trường Thịnh, xã Hòa Vinh, huyện Đông Hòa, có khoảng 20 hộ nông dân làm nghề dệt chiếu. Người Trường Thịnh gọi chung số hộ nông dân này là Cù Du. Tên gọi Cù Du không phải là địa danh. Người dân hộ Cù Du không có đất riêng để sống thành làng. Họ sống cùng với cư dân làm ruộng. Bởi thế không thể gọi hộ Cù Du là một làng nghề. Nhưng với lịch sử ngành nghề tiểu thủ công nghiệp thì có thể coi hộ Cù du là chiếc nôi của nghề dệt chiếu. Chiếu Cù Du sở dĩ được chuộng vì bền và dày

(*) Chợ Dinh: Tên xưa của chợ Tuy Hòa, thuộc làng Năng Tịnh, tổng Hòa Bình. Nay nằm giữa 4 con đường Trần Hưng Đạo - Lương Văn Chánh - Lê Lợi - Nguyễn Trãi, thuộc phường 4, gọi là chợ trung tâm thành phố Tuy Hòa. Phía tây nam chợ Dinh có một bia Chăm khắc trên đá núi Nhạn Tháp, các nhà khảo cổ gọi là bia Chợ Dinh.

(*) Chợ Lẫm: Thuộc thôn Mỹ Huân, xã An Hiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Ngôi chợ có cây đa cổ thụ tán nhánh tỏa ra che mát cả một vùng.

(*) Chợ Quán Cau: Thuộc thôn Phong Phú, xã An Hiệp huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Chợ Xổm: Tên trước đây của chợ Phú Thạnh, thuộc thôn Phú Thạnh, xã An Chấn, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Sở dĩ có tên chợ Xổm là vì ngày xưa dân các nơi đến Phú Thạnh lập nghiệp, họ đem sản phẩm mình làm ra trao đổi lấy về những vật dụng, thực phẩm cần thiết cho sinh hoạt, từ đó hình thành chợ mang tên chợ Xổm, do ngồi xổm để họp chợ.

(*) Chợ Yến: Chợ thuộc xóm Yến, thôn Nhơn Sơn, xã An Hòa, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Chùa Bảo Tịnh: Tức Chùa Bảo Tịnh ở số 174 Phan Đình Phùng, thuộc phường 2, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Chùa do Thiền sư Liễu Quán khai sơn vào cuối thế kỷ XVII. Năm 1962, Chùa được trùng tu theo kiểu kiến trúc cổ lầu, mặt tiền xây lầu 3 tầng, mái cong, chính giữa xây đài Tam Bảo, 2 bên là lầu chuông và lầu trống thấp hơn.

(*) Chùa Minh Sơn: Còn gọi là chùa Hang, tọa lạc tại thôn Minh Đức, xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Tên chùa Hang có ý nghĩa là một hang đá trên núi với những tảng đá to dựng thành vách có mái che kín đáo. Tương truyền rằng vào cuối thế kỷ XVIII, thiền sư Pháp Tạng, một nhánh của phái Thiền Lâm Tế đã đến ẩn tu và đắc đạo. Sau đó, các vị sư kế nghiệp đến trụ trì và tu hành ở đây gọi là chùa Tổ.

(*) Dốc Găng: Dốc Găng là một con dốc nằm trong thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên.

(*) Dốc Lỗ Chài: Dốc dài và quanh co trên đường núi từ xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa qua xã An Thọ, huyện Tuy An lên xã Sơn Long, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Dốc Quýt: Dốc Quýt là một con dốc nằm trong thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên.

(*) Đầm Cù Mông: Đầm Cù Mông là tên một vịnh biển nhỏ ở thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, Đầm Cù Mông dài nhưng hẹp, có diện tích khoảng 26,55 km². Đầm được bao bọc phía ngoài bởi khối núi Cù Mông chạy dài hơn 15 km ra biển tạo nên bán đảo Cù Mông với nhiều phong cảnh đẹp mắt.

(*) Đầm Ô Loan: Đầm nước lợ thuộc huyện Tuy An, nằm chính giữa và thuộc địa phận các xã An Cư, An Hiệp, An Hòa, An Hải, An Ninh, An Thạch, thị trấn Chí Thạnh. Đầm rộng khoảng 1.200 ha. Đứng trên đèo Quán Cau nhìn xuống, Ô Loan giống như con phượng đang xòe cánh, còn trên bản đồ, Ô Loan giống như con thiên nga đang thong thả bay. Nơi đây có món đặc sản là sò huyết.

(*) Đất Đỏ: Vùng đất đỏ tại Sơn Thành, nay là xã Sơn Thành Tây, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Cù Mông: Đèo Cù Mông nằm trên Quốc lộ 1A, là một trong những đèo núi hiểm trở nhất Việt Nam, đường dốc, có nhiều cua gấp, hai bên là núi cao, dễ gây ra tai nạn giao thông. Đèo là ranh giới của 2 tỉnh Bình Định và Phú Yên, đồng thời là tuyến đường bộ đi qua một trong những nhánh đâm ra biển của dãy Trường Sơn Nam. Trước đây khi chưa có quốc lộ 1D thì đèo là con đường chính để qua lại giữa Bình Định và Phú Yên.

(*) Phú Cốc: Đèo Phú Cốc thuộc địa phận xã An Phú, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Xưa kia nơi này có nhiều cọp, beo.

(*) Đèo Quán Cau: Thuộc thôn Mỹ Phú, xã An Hiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Nơi đây trước kia nuôi nhiều ngựa tốt.

(*) Xuân Đài: Hoặc Sơn Đài, tên một ngọn đèo nay thuộc xã Xuân Thọ 2, Thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, là ranh giới tự nhiên giữa xã An Dân (huyện Tuy An) và xã Xuân Thọ (huyện Sông Cầu) trước đây.

(*) Bà Sứ: Khu đồng thuộc xã Xuân Quang, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

(*) Đồng Cọ: Là một vùng trũng ở xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, một thời đường sá đi lại lầy lội quanh năm. Mùa đông mưa gió lê thê, mưa dai dẳng từ ngày này sang ngày khác, gọi là mưa Đồng Cọ.

(*) Đồng Dài: Địa danh nay thuộc huyện Đồng Xuân, một huyện miền núi Tây Bắc của tỉnh Phú Yên.

(*) Gò Duối: Một địa danh thuộc thôn Chánh Lộc, xã Xuân Lộc, phía bắc thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Ngày xưa, khi dựng làng, vùng này là một mảng đất thổ rộng, có vô số cây cối mọc chi chít. Người dân chia thành từng ô rồi san bằng, đám cao làm rẫy thổ, đám thấp làm ruộng lúa, những cây duối đứng thành hàng làm ranh giới cho từng đám, từng hộ đã khai phá. Về sau duối lớn, cứ vài ba năm người ta chặt tàng làm củi đun bếp, cây duối vẫn còn tồn tại trên vùng này nên nơi ấy được gọi là Gò Duối.

(*) Hòa Đa: Một thôn thuộc xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Đây là một trong những trung tâm phát triển kinh tế và văn hóa của các thôn phía nam huyện Tuy An, ngoài nghề trồng lúa nước còn phải kể đến nghề làm bánh tráng. Bánh tráng Hòa Đa nổi tiếng vì bột mịn, bánh đều không chỗ dày chỗ mỏng và nhúng ăn rất dẻo, là một nét đặc trưng của văn hóa ẩm thực Phú Yên.

(*) Hòa Đồng: Một xã thuộc huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên, Việt Nam.

(*) Hòn Ngang: Xóm thuộc xã An Chấn, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Hòn Ó: Một trong ba đảo nhỏ thuộc dãy đảo Điệp Sơn, vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa.

(*) Hòn Yến: Hòn Yến Tên một đảo đá cao nằm ngoài khơi xã An Hòa, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Ngày xưa nơi đây có rất nhiều chim yến đến làm tổ, nên có tên gọi như vậy. Hiện nay Hòn Yến được xem là một thắng cảnh độc đáo của Phú Yên.

(*) Lạc Chỉ: Một thôn thuộc xã Hòa Mỹ Đông, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Xóm Lò Giấy: Một địa danh nay thuộc thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Long Thủy: Ngôi làng nằm sát biển có tên cũ là Mỹ Á, trước thuộc xã An Phú, huyện Tuy An, nay thuộc thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Làng nổi tiếng có dừa xiêm uống nước rất ngọt, mát. Vườn dừa Long Thuỷ rợp bóng mát, quanh năm che phủ cả thôn.

(*) Lương Văn Chánh: Một võ quan của chúa Nguyễn thời Lê trung hưng, được phong tước Phù Nghĩa hầu, người nhận lệnh Chúa Nguyễn Hoàng đánh chiếm Thành Hồ năm 1578 và đưa lưu dân vào lập nghiệp tại Phú Yên năm 1597.

(*) Ma Liên: Một làng biển thuộc thôn Mỹ Quang, xã An Chấn, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Tại đây có Chợ Ma Liên, nay là chợ Mỹ Quang. Chợ họp hàng tháng vào các ngày mùng 1, 11, 21 và mùng 6, 16, 26 âm lịch. Tương truyền xưa thường hay có ma trà trộn vào chợ.

(*) Mũi Nạy: Mũi Điện (còn có tên là Mũi Nạy, mũi Kê Gà) thuộc thôn Đồng Bé, xã Hòa Tâm, huyện Đông Hòa, Phú Yên. Ở đây có ngọn Hải Đăng được người Pháp xây dựng năm 1890, là ngọn Hải Đăng vươn ra xa nhất về phía Đông trên đất liền Việt Nam.

(*) Mỹ Điền: Một thôn thuộc xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Mỹ Hòa: Một thôn thuộc xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Mỹ Phú: Một thôn thuộc xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Mỹ Thành: Một thôn thuộc xã Hòa Mỹ Tây, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Mỹ Thạnh: Địa phận thuộc xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, nơi có nhiều phong cảnh đẹp. Nay chia ra các thôn: Mỹ Thạnh Đông 1, Mỹ Thạnh Đông 2, Mỹ Thạnh Tây 1, Mỹ Thạnh Tây 2 và thôn Thạnh Trung.

(*) Mỹ Trung: Một thôn thuộc xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Nam Bình: Thôn thuộc xã Hòa Xuân Tây, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Cóc: Ngọn núi cao thuộc xã An Thạch, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, có nhiều khe dốc, nơi có chùa cổ Châu Lâm Tự.

(*) Núi Chóp Chài: Thuộc địa phận xã Bình Kiến, ngoại ô thành phố Tuy Hòa, cách trung tâm thành phố khoảng 4 km về phía Tây Bắc. Đứng trên độ cao, từ xa trông về hướng núi thì Chóp Chài tựa như một chiếc chài đang khởi vãi trên mặt hồ rộng, vì vậy nên nó có tên chữ là Nựu Sơn (núi như cái nút nhỏ). Còn căn cứ vào hình dáng và thế núi thì nó còn có tên khác là Qui Sơn, bởi khi nhìn gần núi trông giống một con rùa đang thò cổ ra bò trên mặt đồng rộng, mà đầu quay ra quốc lộ. Do đó, Chóp Chài còn có tên gọi trong dân gian là hòn Cổ Rùa.

(*) Núi Chúa: Ngọn núi thuộc nhánh Đông Trường Sơn đâm ngang ra biển trong dãy Đại Lãnh, là ranh giới của hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa, cao độ 1010 mét. Trên đỉnh luôn có làn mây trắng bao phủ, lại là cửa gió từ các phía thổi tới theo mùa, như gió Tây-Nam, gió Đông-Bắc, gió Nồm… nên nhìn từ xa đỉnh núi Chúa như có rồng vờn lượn quanh năm.

(*) Dinh Ông: Dinh Ông: Núi thuộc xã Hòa Định Đông, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Ngày trước có miếu thờ Cao Các Quảng độ đại vương tôn thần, gọi là Dinh Ông, nên núi mang tên núi Dinh Ông.

(*) Hòn Ngang: Tên một ngọn núi thấp nằm chênh chếch từ đông sang tây thị trấn Củng Sơn, dài hơn cây số, cao chừng 35m. Trước kia núi có nhiều cây rậm rạp, sau đó dân làm rẫy phân chia thành từng khoảng nhỏ trồng các loại cây lương thực ngắn ngày.

(*) Hòn Vung: Nằm ở thôn Hòa Ngãi, xã Sơn Định, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Núi Lá: Núi Lá có các đỉnh cao 303m và 453m, nằm trải dài dọc theo phía nam sông Ba, nay chủ yếu thuộc địa bàn xã Sơn Giang, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên.

(*) Núi Sầm: Nằm ở xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Núi Sầm được bao bọc bởi cánh đồng xanh tốt và làng xóm, tuy là núi nhưng kỳ thực chỉ là dãy đồi thấp, chu vi khoảng trên 1.000 mét, cao chừng 50 mét, cấu tạo bởi đất bazan và sỏi trắng xám.

(*) Ngân Sơn: Thuộc thị trấn Chí Thạnh, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, ngày trước là phường lụa Ngân Sơn. Ngày đó, phường lụa có ba sản phẩm là gấm, lụa và lãnh. Lụa và lãnh lúc ấy rất đắt, chỉ có nhà khá giả mới mua nổi mà mặc. Gấm của phường lụa Ngân Sơn từng là sản phẩm cống vua.

(*) Ngọc Lâm: Một thôn thuộc xã Hòa Mỹ Tây, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Nhạn Tháp: Tháp Nhạn, hay tháp Dinh, nằm bên bờ bắc sông Đà Rằng, trên núi Nhạn, thuộc phường 1, TP Tuy Hòa. Tháp là nơi thờ phụng thần linh theo tín ngưỡng người Chăm, có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ XI, đầu thế kỷ XII.

(*) Phú Câu: Làng Phú Câu (cũ), nay là phường 6, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Phú Diễn: Một thôn thuộc xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Phú Thuận: Một thôn thuộc xã Hòa Mỹ Đông, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Phú Yên: Một tỉnh ven biển thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam, có đồng bằng Tuy Hòa, được xem là vựa lúa của miền Trung.

(*) Phước Thành: Thôn thuộc xã Hòa Phong, huyện Tuy Hòa, nay là thôn Phước Thành Đông, Phước Thành Nam, xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Phường Lụa: Vùng đất thuộc thôn Ngân Sơn, xã An Thạch, hịên nay thuộc thị trấn Chí Thạnh, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Ngày xưa, cư dân nơi này dệt lụa, lãnh nổi tiếng.

(*) Soi Bún: Hay Soi Búng, là vùng đất soi nằm giữa sông Chùa và sông Đà Rằng, thuộc thôn Ngọc Lãng, xã Bình Ngọc, thành phố Tuy Hòa. Nơi đây trồng nhiều dưa, đặc biệt là dưa hấu.

(*) Sông Cầu: Thị xã nằm ở ven biển cực bắc của tỉnh Phú Yên. Nơi đây có chiều dài đường bờ biển lớn nhất tỉnh, với nhiều danh thắng như Vịnh Xuân Đài, Đầm Cù Mông, Vịnh Hòa, Bãi Tràm, Bãi Bàu...

(*) Suối Mít: Nằm ở thôn Hòa Trinh, xã Sơn Định, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên. Suối Mít phát nguyên từ phía tây xã Sơn Định chảy ra Sông Cái, ngày trước hai bên bờ dân ở khá đông chuyên trồng mít.

(*) Suối Từ Bi: Nằm ở thôn Mỹ Phú, xã An Hiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Tiên châu: Một thôn thuộc xã An Ninh Tây, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Xưa kia, Tiên Châu là làng lớn nhất trong bốn làng thuộc tỉnh Phú Yên, lại nằm ở cửa biển của vùng vịnh Xuân Đài, cửa ngõ quan trọng nhất của tỉnh Phú Yên trong những năm cuối thế kỷ 19.

(*) Tuy Hòa: Địa danh nay là thành phố Tuy Hòa trực thuộc tỉnh Phú Yên. Nơi đây được mệnh danh là vựa lúa của miền Trung, có nhiều thắng cảnh tự nhiên tuyệt đẹp do thiên nhiên ban tặng. Ngày nay, hoạt động kinh tế đang chuyển đổi từ nông nghiệp sang công nghiệp và du lịch.

(*) Thành Hồ: Thành Hồ nằm trên bờ bắc sông Đà Rằng, thuộc thôn Định Thọ, xã Hoà Định Đông, huyện Phú Hoà. Đây là một toà thành có bình đồ gần với hình chữ nhật, các bờ thành nằm đúng với các hướng đông - tây - nam - bắc. Mặt phía nam giáp sông Đà Rằng, phía tây giáp núi, mặt phía bắc và phía đông giáp với đồng ruộng bằng phẳng. Ngoài ra có một bờ thành thứ năm chạy theo hướng bắc - nam chia Thành Hồ làm hai phần: Phần phía tây còn được gọi là thành nội, phần phía đông còn được gọi là thành ngoại. Thành Hồ, cùng với các di tích Chăm khác ở Phú Yên nằm trong tổng thể chung của các di tích Chăm ở miền Trung.

(*) Vinh Ba: Một thôn thuộc xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, nổi tiếng với nghề đan đát.

(*) Vũng Rô: Vũng Rô nằm ở gần đèo Cả, xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên.

(*) Vườn Trầu: Vườn Trầu lúc trước thuộc thôn Liên Trì xã Bình Kiến, nay thuộc Phường 9 và xã Bình Kiến, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Xưa kia, nơi này có tên là Vũng Tàu, vì cả cánh đồng là một cái vũng, biển ăn sâu vào, thương thuyền theo lạch nước đến đậu nơi này mua bán. Lâu ngày, tên đọc trệch đi thành Vườn Trầu. Dần dần phù sa bồi lấp thành đồng ruộng, có các loại nếp rất ngon, như nếp cô bàu, nếp sục sạc, nếp tượng rằn.

(*) An Dân: Một xã thuộc huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

(*) Xuân Thọ: Một xã thuộc Thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên.

(*) Xóm Bàu: Thuộc xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Sở dĩ có tên gọi như vậy vì thuở trước xóm là một vũng nước sâu làm thành cái bàu, lâu ngày đất phù sa phủ kín thành ruộng, dân cư đến lập nghiệp sinh sống.